ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΙΣ ΒΡΕΤΑΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ



Τα βρετανικά επιχειρήματα κατά της επιστροφής των μαρμάρων:

  1. Αγοράστηκαν νόμιμα από τους Τούρκους βάσει νόμιμου εγγράφου - το φιρμάνι του Σουλτάνου.
  2. Σκοπός της απομάκρυνσής τους ήταν η διάσωσή τους από την καθολική καταστροφή.
  3. Την περίοδο εκείνη οι Έλληνες αδιαφορούσαν για την τύχη των αρχαιολογικών τους θησαυρών.
  4. Το επίπεδο μόλυνσης της ατμόσφαιρας στην Αθήνα σύντομα θα κατέστρεφε τα μάρμαρα.
Ας απαντήσουμε σε ένα - ένα από αυτά τα επιχειρήματα.

Frieze detail

Αγοράστηκαν νόμιμα.
Το επιχείρημα αυτό δεν στέκει διότι οποιαδήποτε αγορά από τον κατακτητή μιας χώρας ισοδυναμεί με κλεπταποδοχή. Άλλωστε, δεν υπάρχει απόδειξη ότι η αγορά των μαρμάρων είναι νόμιμη. Οι διάφοροι Τούρκοι αρμόδιοι αξιωματούχοι δωροδωκήθηκαν από τους Βρετανούς με πολυτελή δώρα.

Απομακρύνθηκαν για να σωθούν από την καταστροφή.
Ο Έλγιν, εκτός από το γεγονός ότι προκάλεσε τεράστιες ζημιές στον Παρθενώνα και το Ερεχθείο όταν απέσπασε τα γλυπτά τους, στην προσπάθειά του να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερα, πριόνισε ορισμένα γλυπτά, ώστε κόβοντάς τα στη μέση να μειώσει το βάρος τους και να διευκολύνει τη μεταφορά τους.

Οι Έλληνες αδιαφορούσαν.
Είναι μάλλον σίγουρο ότι οποιαδήποτε ελληνική αντίδραση θα καταπνίγονταν άμεσα και βίαια από τους Τούρκους. Όταν ο γάλλος πρόξενος στην Αθήνα τόλμησε να διαμαρτυρηθεί για την απομάκρυνση των μαρμάρων, οι Τούρκοι τον έκλεισαν στη φυλακή.

Βεβαίως υπήρχαν ενδείξεις ότι οι Έλληνες λυπόντουσαν για τους λεηλατημένους τους θησαυρούς, χαρακτηριστικός ήταν αλλωστε ο μύθος ότι τη νύχτα ακούγονταν οι θρήνοι των Καρυάτιδων για τη χαμένη τους αδελφή, καθώς και οι ισχυρισμοί των αχθοφόρων που μετέφεραν τα αγάλματα ότι άκουγαν κραυγές να βγαίνουν από τα κιβώτια μέσα στα οποία ήταν συσκευασμένα.

Επίσης, ο Edward Dodwell αναφέρει σε βιβλίο του το 1812 ότι την εποχή που ταξίδευε στην Ελλάδα, οι Αθηναίοι θρηνούσαν την καταστροφή των αρχαιοτήτων τους και κατηγορούσαν τους Τούρκους που επέτρεψαν στους ξένους να κάνουν μια τέτοια λεηλασία.

statue

Ακόμα, το 1812, ομάδα διακεκριμμένων Αθηναίων, δύο από τους οποίους μέλη της Φιλικής Εταιρείας, ίδρυσαν τη Φιλόμουση Κοινότητα, στα μέλη της οποίας συγκαταλέγεται και ο Λόρδος Guilford. Ένας από τους στόχους της Κοινότητας ήταν η προστασία των αρχαίων μνημείων.

Τέλος, και ο ίδιος ο Lusieri παραδέχεται σε επιστολή του προς τον Έλγιν ότι "Aν δε μπορέσω να το Πανδρόσειο ολόκληρο, δεν απελπίζομαι για μια από τις Καρυάτιδες. Οι Ελληνες είναι όμως αφοσιωμένοι σε αυτό" (Το Πανδρόσειο, δηλαδή την πρόσταση με τις Καρυάτιδες).

Η μολυσμένη ατμόσφαιρα θα κατέστρεφε τα μάρμαρα.
Το επιχείρημα αυτό είναι άκρως απαράδεκτο καθώς τα μάρμαρα υπέστησαν πολύ μεγαλύτερη ζημιά λόγω της μακράς έκθεσής τους στη μολυσμένη ατμόσφαιρα του Λονδίνου από εκείνη που θα πάθαιναν εάν παρέμεναν στην Αθήνα, όπου η μόλυνση αποτελεί πρόσφατο φαινόμενο.

Ο Λόρδος Έλγιν παραδέχτηκε ενώπιον της Βουλής ότι η υγρασία του Λονδίνου είχε προκαλέσει διάβρωση στο ευαίσθητο πεντελικό μάρμαρο. Αυτό έγινε το 1816.

Ωστόσο, το γεγονός είναι ότι, όταν ένα αρχαίο έργο τέχνης απομακρύνεται από το αρχικό του περιβάλλον, χάνει το μεγαλύτερο μέρος της αξίας του και γίνεται απλά ένα αντικείμενο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Μέχρι σήμερα, το Βρετανικό Μουσείο επιχειρεί να παρουσιάσει τον Έλγιν σαν λάτρη της αρχαιότητας που αφιερώθηκε στη διάσωση των γλυπτών του Φειδία από την ολοκληρωτική καταστροφή. Όμως, τα γεγονότα συνθέτουν μια διαφορετική εικόνα. Έχοντας στα χέρια του το φιρμάνι του Σουλτάνου, ο Έλγιν θεώρησε ότι είχε αποκτήσει το δικαίωμα να πάρει οτιδήποτε ήθελε. Οι ενέργειές του όμως δεν πέρασαν απαρατήρητες. Πολλά μέλη του Κοινοβουλίου διαμαρτυρήθηκαν ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων για τις πράξεις του Έλγιν, αλλά με το πέρασμα του χρόνου ξεχάστηκαν.

Υπήρχαν επίσης πολλοί Άγγλοι συγγραφείς, μεταξύ των οποίων ο Λόρδος Byron, ο οποίος έγραψε ότι ο Έλγιν ήταν κλέφτης μαρμάρων και ότι μοναδικό ενδιαφέρον του ήταν να αποκομίσει φήμη και δόξα από την επίδειξη των μαρμάρων.

Return to Home Page