Οι Γάλλοι βρισκόταν τότε στην Αντιόχεια. Εκεί έκαναν μια συμφωνία με τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ που είχε αναδειχτεί η καινούρια, αναμφισβήτητη, ηγεσία των Νεότουρκων.
     Ο Κεμάλ Ατατούρκ, στις 19 Μαϊου 1919, μόλις 20 μέρες μετά την άφιξη του Ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, είχε αποβιβαστεί στην Σαμψούντα και κήρυξε την έναρξη του «Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα». Αλήθεια, δεν κατάφερα ποτέ να καταλάβω από ποιούς πήγε να απελευθερώσει τη Μικρά Ασία ο Κεμάλ. Από τους Έλληνες που ήταν ο τόπος τους από αιώνες; Ακόμα και σήμερα, μετά από 500 χρόνια καταστροφών, όλα τα σπλάχνα της Μικράς Ασίας είναι γεμάτα Ελλάδα.
     Ή μήπως από τους Αρμένιους, τους Πόντιους, τους Κούρδους και τους άλλους λαούς της Μικράς Ασίας; Δεν ήταν λοιπόν κανένας «εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας». Ήταν ένας καθαρά επεκτατικός πόλεμος για να συγκρατηθούν οι κατακτήσεις και να εξοντωθούν οι λαοί που ζούσαν στους τόπους αυτούς.
     Από την άλλη πλευρά ο Λένιν, όταν επικράτησαν οι μπολσεβίκοι στη Ρωσία, δεν είχε κανένα σύμμαχο στον κόσμο. Ο πρώτος που συνεννοήθηκε μαζί τους ήταν ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Και ο Λένιν βοήθησε, δυστυχώς, τους Τούρκους. 2.000.000 χρυσά ρούβλια, 4.000 άλογα και όλα τα πολεμοφόδια που βρισκόταν στον Πόντο, ήταν το κέρδος του πανούργου Κεμάλ από τη μια πλευρά και η κατατρομοκράτηση των συμμάχων για ενδεχόμενη στενή συνεργασία του με τους Μπολσεβίκους απ' την άλλη. Με μια βολή, δυό τρυγώνια δηλαδή.
     Και το αποτέλεσμα δεν άργησε να έρθει. Οι Γάλλοι πρώτοι φοβήθηκαν τη Ρωσοτουρκική προσέγγιση και συμφώνησαν με τον Κεμάλ Ατατούρκ να δώσουν και να χάσουν μια εικονική μάχη με τους Τούρκους στην Αντιόχεια. Όλοι φώναζαν τότε πως ο Τουρκικός στρατός αναστήθηκε και νίκησε το Γαλλικό που τον αποτελούσαν βέβαια όχι Γάλλοι στρατιώτες αλλά άποικοι από το Μαρόκο, τη Σενεγάλη, κ. λ. π. Η Γαλλία είχε συμφωνήσει να αποσυρθεί και να παραδώσει όλο τον βαρύ οπλισμό στον Κεμάλ Ατατούρκ.
     Η Ελλάδα πλέον δε μετρούσε καθόλου γι' αυτούς. Για τους Ιταλούς ήταν φανερό από την αρχή ότι δε βλέπανε με καθόλου καλό μάτι την Ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία. Όσο για τους Άγγλους, λόγια, λόγια και ευχολόγια. Οι Τούρκοι στο μεταξύ έπαιρναν βοήθεια -όπως ακριβώς κάνουν συνεχώς μέχρι τώρα- από τη μία συμμαχική δύναμη, για να βλάψουν την άλλη! Έτσι ο αγώνας έγινε άνισος. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 οι Τούρκοι μπαίνουν στη Σμύρνη. Καταστρέφουν, καίνε, σφάζουν επί 5 μέρες. 150.000 Ελληνισμός σφάχτηκε από τους Νεότουρκους με την είσοδο του Κεμάλ στη Σμύρνη.
     Από το 1914 έως το 1922 οι Νεότουρκοι έσφαζαν 323.000 Έλληνες στον Πόντο και πάνω από 400.000 στα Μικροασιατικά παράλια.
     Ακολουθεί η αγωνιώδης επαναφορά του Βενιζέλου για να περισώσει ότι ήταν δυνατόν και υπογράφεται, τον Γενάρη του 1923 η συμφωνία για την ανταλλαγή των πληθυσμών. 1.300.000 Χριστιανοί ανταλλάσσονται για 480.000 Μουσουλμάνους. Η συμφωνία αυτή ενσωματώθηκε στη συνέχεια στη συνθήκη της Λωζάνης που εξαίρεσε από την ανταλλαγή πληθυσμών τους 120.000 Χριστιανούς, από τους 315.000 που υπήρχαν, στην Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο σε αντιστάθμισμα των 80.000 Μουσουλμάνων που ζούσαν στην Δυτική Θράκη.
     Έτσι οι Τούρκοι καταφέρνουν να ξεφορτωθούν με «κάθε μέσο», όπως έλεγε ο Τααλάτ, τους μη Μουσουλμανικούς πληθυσμούς.

93-94